เจาะประเด็นประเทศไทย 4.0 กับหลักนิติธรรม กับ ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์

RoLD Program เจาะประเด็นประเทศไทย 4.0 กับหลักนิติธรรมกับ ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์

ในปัจจุบัน คำว่า ไทยแลนด์ 4.0 เป็นคำที่คุ้นหูคุ้นตาทุกคนในสังคม ด้วยถือเป็นยุทธศาสตร์ที่ประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นทุกภาคส่วนใดในสังคมจะต้องขับเคลื่อนไปพร้อมกัน เพื่อให้บรรลุเป้าหมายในการนำสังคมไทยให้หลุดพ้นกับ=ดักประเทศรายได้ปานกลาง ที่สังคมมีความเหลื่อมล้ำ และขาดสมดุลในการพัฒนา ไปสู่การเป็นประเทศที่มั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน อย่างเป็นรูปธรรมจากการสร้างความเข้มแข็งจากภายใน ภายใต้แนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ผ่านกลไกประชารัฐ และสามารถเป็นประเทศโลกที่หนึ่งได้ภายในศตวรรษที่ 21

การจะก้าวไปสู่จุดนั้นได้ จำเป็นอย่างยิ่งที่สังคมจะต้องให้ความสำคัญกับการนำหลักนิติธรรมมาใช้ หลักนิติธรรมนั้นถูกหยิบยกขึ้นมาเป็นหนึ่งในเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนขององค์การสหประชาชาติ โดยเป็นเป้าหมายที่ 16 จาก UN Sustainable Development Goals 17 เป้าหมาย  โดยหากจะกล่าวโดยย่อหลักนิติธรรม ก็คือหลักในการบริหารปกครองที่กฎหมายเป็นใหญ่ ตัวบทกฎหมายเป็นธรรม และทันต่อความเปลี่ยนแปลงของโลก การบังคับใช้กฎหมายจะต้องเป็นไปเพื่ออำนวยความยุติธรรม และเปิดโอกาสให้คนเข้าถึงความยุติธรรมได้อย่างทั่วถึง รวมทั้งผู้บังคับใช้กฎหมายก็ต้องมีความยุติธรรมด้วยเช่นกัน ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยพื้นฐานที่จะทำให้บ้านเมืองเกิดความสันติสุขและเกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน


เนื่องในโอกาสที่สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (TIJ) ได้ฤกษ์เปิดหลักสูตรผู้บริหารด้านหลักนิติธรรม (TIJ Executive Program on the Rule of Law and Development: RoLD) รุ่นที่ 2 จึงได้เชิญ ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มาร่วมเปิดประเด็นยุทธศาสตร์ประเทศไทย 4.0 กับหลักนิติธรรม เพื่ออภิปรายความเชื่อมโยงระหว่างสองประเด็นหลักให้ผู้นำรุ่นใหม่ของสังคมได้ร่วมรับฟังและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ที่สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ ที่ผ่านมา


ศ.พิเศษ ดร.กิตติพงษ์ กิตยารักษ์ ผู้อำนวยการสถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย กล่าวถึงงานในครั้งนี้ว่า “ด้วยความเชื่อว่าในการเตรียมความพร้อมเพื่อเข้าสู่ยุค Thailand 4.0 จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเพื่อขับเคลื่อนประเทศไทยในด้านเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยี รวมทั้งด้านหลักนิติธรรมไปพร้อม ๆ กัน ในการเปิดหลักสูตร “RoLD Program” ปีที่ 2 จึงได้เรียนเชิญ ดร.สุวิทย์ เมษินทรีย์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มาบรรยายในหัวข้อ ‘การปฏิรูปหลักนิติธรรมสู่ Thailand 4.0’ เพื่อช่วยเปิดมุมมองและทำให้ผู้เกี่ยวข้องมีความเข้าใจในเรื่องนี้แจ่มชัดยิ่งขึ้น”ทั้งนี้ ดร. สุวิทย์ ได้บรรยายว่า “ความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของโลกในศตวรรษที่ 21 ได้นำเรามาสู่โลกแห่งความสุดโต่ง ทั้งทางธรรมชาติ เศรษฐกิจ การเมือง และสังคมซึ่งมีความเหลื่อมล้ำมากขึ้น และยังเป็นโลกแห่งความย้อนแย้งกล่าวคือ กฎเดิมๆ เริ่มใช้ไม่ได้จะต้องปรับเปลี่ยน รวมทั้งเป็นโลกแห่งการเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลัน อาทิ ความเจริญอย่างรวดเร็วของเทคโนโลยี ซึ่งมีผลต่อพฤติกรรมของมนุษย์”

“ในการเตรียมความพร้อมเพื่อเข้าสู่ยุค Thailand 4.0 นั้น ทุกภาคส่วนจำเป็นต้องขับเคลื่อนไปพร้อมๆ กัน ไม่เว้นแม้แต่เรื่องกรอบวิธีคิดในเรื่องกฎหมายและประเด็นการเอื้อให้เกิดสังคมที่เป็นธรรม จะต้องมีการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจไปสู่ระบบเศรษฐกิจที่เน้นคุณค่าซึ่งมีนัยยะในเรื่องการกระจายทรัพยากรและประโยชน์สู่ประชาชนอย่างเท่าเทียมเพื่อการพัฒนาที่สมดุล โดยต้องรักษาความสมดุลนี้ในส่วนของมนุษย์กับธรรมชาติ มนุษย์กับมนุษย์ และมนุษย์กับเทคโนโลยี”

“ทั้งนี้ เพื่อให้เหมาะสมกับระบบนิเวศน์ทางสังคมที่เปลี่ยนไปคือ จากการรวมศูนย์อำนาจสั่งการและควบคุมทุกสิ่งจากส่วนกลาง ก็ทำงานแบบเป็นเครือข่ายแนวนอนประสานความร่วมมือช่วยกันคิดช่วยกันทำ จากการทำงานเน้นโครงสร้างอำนาจรัฐ กลายเป็นเน้นการบริหารจัดการด้วยหลักธรรมาภิบาลซึ่งก็ต้องใช้หลักนิติธรรมเข้ามาเป็นเครื่องมือ จากการทำหน้าที่ตามปกติแต่เดิมก็เปลี่ยนมาทำงานตามวาระการจัดลำดับความสำคัญ  และจากที่ต่างคนต่างมองงานในมุมแคบเฉพาะส่วนก็จะต้องทำงานโดยเชื่อมโยงกับบริบทระดับโลก”“ผมมีความเชื่อเป็นอย่างยิ่งว่าหลักนิติธรรมหรือสังคมที่เป็นธรรม เป็นปัจจัยเอื้อที่สำคัญที่จะทำให้ไทยแลนด์ 4.0 ประสบความสำเร็จ รัฐมีหน้าที่อย่างสำคัญในการวางโครงสร้างหรือระบบนิเวศน์ให้เอื้ออำนวยในชั้นต้น แต่หากปราศจากความสนใจและการเข้าร่วมสร้างความเปลี่ยนแปลงโดยหน่วยต่าง ๆ ในสังคม ซึ่งไล่เรียงตั้งแต่หน่วยใหญ่ไปจนถึงระดับครอบครัวหรือปัจเจกชนแล้ว ก็เป็นการยากที่จะสร้างสังคมที่เป็นธรรมให้เกิดขึ้นได้โดยง่าย” ดร. สุวิทย์ กล่าวทิ้งท้าย


สำหรับหลักสูตรผู้บริหารด้านหลักนิติธรรม (TIJ Executive Program on the Rule of Law and Development: RoLD) เกิดขึ้นภายใต้หลักคิดที่ว่าการส่งเสริมหลักนิติธรรมและการพัฒนาสังคม จำเป็นต้องอาศัยพลังจากทุกภาคส่วนจากหลากหลายสาขาอาชีพในสังคมไทย ไม่ใช่เพียงแค่นักกฏหมายหรือบุคลากรในกระบวนการยุติธรรมเท่านั้น สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทยหรือ TIJ จึงได้สร้างหลักสูตร RoLD Program ขึ้นมาเพื่อเปิดโอกาสให้ผู้นำและผู้บริหารจากภาครัฐ ภาคเอกชน ตลอดจนภาคประชาสังคม ได้มาร่วมแลกเปลี่ยนความรู้อย่างต่อเนื่อง เพื่อร่วมเป็นเครือข่ายในการสร้างความเปลี่ยนแปลง นำหลักนิติธรรมไปส่งเสริมและปรับใช้ในภาคส่วนต่าง ๆ ต่อไปติดตามกิจกรรม RoLD Program ได้ที่ http://tijrold.org/