สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (TIJ) ร่วมกับสถาบันวิจัยอาชญากรรมและความยุติธรรมระหว่างภูมิภาคแห่งสหประชาชาติ (UNICRI) จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการว่าด้วยการพัฒนายุทธศาสตร์การใช้เทคโนโลยีในกระบวนการฟื้นฟูผู้ต้องขังของประเทศไทย (Workshop on Strategic Development for the Use of Digital Rehabilitation in Prisons) ระหว่างวันที่ 8 – 9 ตุลาคม 2568 ณ ห้อง Learning Studio 1 สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับยุทธศาสตร์การฟื้นฟูผู้ต้องขังด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล และสนับสนุนการวางแผนเชิงยุทธศาสตร์ในการบูรณาการเทคโนโลยีเข้าสู่ระบบราชทัณฑ์ของไทยอย่างมีประสิทธิภาพในการบริหารจัดการเรือนจำและกระบวนการฟื้นฟูผู้ต้องขัง พร้อมเน้นย้ำถึงความจำเป็นของความร่วมมือจากทุกภาคส่วนและการใช้เทคโนโลยีเพื่อออกแบบโปรแกรมแก้ไขฟื้นฟูผู้ต้องขัง
พิธีเปิดได้รับเกียรติจาก ดร.ชาญ วชิรเดช รองอธิบดีกรมราชทัณฑ์ กล่าวเปิดการประชุม โดยกล่าวถึงความสำคัญของการปรับตัวต่อโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล ซึ่งช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการเรือนจำและกระบวนการฟื้นฟูผู้ต้องขัง พร้อมเน้นย้ำถึงความจำเป็นของความร่วมมือจากทุกภาคส่วน และการใช้เทคโนโลยีเพื่อออกแบบโปรแกรมแก้ไขฟื้นฟูที่ตอบสนวองต่อความต้องการเฉพาะของบุคคล นอกจากนี้ ยังได้เน้นบทบาทสำคัญของเจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์ในการขับเคลื่อนการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อย และการสร้างความเข้าใจของสังคมต่อการให้โอกาสครั้งที่สองแก่ผู้พ้นโทษ
ในโอกาสนี้ นางสาวชลธิช ชื่นอุระ ผู้อำนวยการ สำนักส่งเสริมข้อกำหนดกรุงเทพและการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิด (TIJ) ได้กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วม โดยแสดงความขอบคุณต่อ UNICRI และรัฐบาลประเทศญี่ปุ่นที่ให้การสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง พร้อมชี้ให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของเรือนจำในประเทศไทยที่นำเทคโนโลยีดิจิทัลมาประยุกต์ใช้ในหลากหลายมิติ ทั้งระบบเยี่ยมญาติทางออนไลน์ โปรแกรมการศึกษาออนไลน์ ระบบจำแนกผู้ต้องขัง ที่ TIJ ดำเนินการพัฒนาระบบร่วมกับทัณฑสถานหญิงกลาง และโครงการนำร่องเทคโนโลยีเสมือนจริง (Virtual Reality: VR) ในการแก้ไขฟื้นฟูผู้ต้องขัง การประชุมเชิงปฏิบัติการครั้งนี้ เป็นโอกาสสำคัญในการร่วมกันสำรวจความเป็นไปได้ในการใช้เครื่องมือเทคโนโลยีดิจิทัลในกระบวนการแก้ไขฟื้นฟูที่สามารถตอบสนองต่อความต้องการเฉพาะและมีความสอดคล้องกับบริบทของราชทัณฑ์ไทย
Ms. Elena Giovanna Sandrone ผู้แทนจาก UNICRI ได้กล่าวชี้แจงวัตถุประสงค์ของการประชุมโดยระบุว่า UNICRI ร่วมกับพันธมิตรทั่วโลก รวมถึง TIJ และกรมราชทัณฑ์ มุ่งสำรวจบทบาทของเทคโนโลยีดิจิทัลในการยกระดับกระบวนการแก้ไขฟื้นฟูผู้ต้องขัง เช่น การใช้ e-learning เทคโนโลยีเสมือนจริง (VR) และการประเมินความพร้อมทางดิจิทัล เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์ในการลดการกระทำผิดซ้ำ
การประชุมเชิงปฏิบัติการครั้งนี้ ยังได้รับเกียรติจาก Professor Stuart Ross และ Dr. Victoria Knight จาก UNICRI เป็นวิทยากร ถ่ายทอดองค์ความรู้เกี่ยวกับแนวคิดพื้นฐานของการนำเทคโนโลยีมาใช้ในกระบวนการแก้ไขฟื้นฟู การเตรียมความพร้อมก่อนปล่อย และการพัฒนาทักษะบุคลากร โดยให้ความสำคัญเป็นพิเศษต่อแนวทางดิจิทัลที่มีจริยธรรมและการคุ้มครองสิทธิทางดิจิทัล เพื่อให้เทคโนโลยีถูกใช้ด้วยความโปร่งใส เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และไม่ก่อให้เกิดความเหลื่อมล้ำทางดิจิทัล อีกทั้งยังเน้นแนวคิด “การผลิตร่วม (co-production)” ซึ่งเปิดโอกาสให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วน ทั้งเจ้าหน้าที่ ผู้เชี่ยวชาญ นักพัฒนาเทคโนโลยี และผู้ต้องขัง มีส่วนร่วมในการออกแบบ พัฒนา และประเมินนวัตกรรมด้านการแก้ไขฟื้นฟูร่วมกัน
นอกจากนี้ การบรรยายโดย Mr. OKA Hideki ผู้แทนจาก UNAFEI ได้แสดงให้เห็นถึ'ศักยภาพของเทคโนโลยีเสมือนจริง (VR) ในการฟื้นฟูผู้ต้องขังที่มีปัญหาการพึ่งพาสารเสพติดหรือพฤติกรรมก้าวร้าวผ่านการจำลองสถานการณ์เสมือนจริง เพื่อฝึกทักษะการควบคุมตนเอง โดยมีโครงการนำร่องในประเทศนามิเบียเป็นตัวอย่างสำคัญของการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเสมือนจริง (VR) ในการแก้ไขฟื้นฟูที่ผสมผสานกับโปรแกรมฟื้นฟูตามแนวทางการบำบัดทางความคิดและพฤติกรรม (CBT – Cognitive Behavioural Therapy)
การประชุมเชิงปฏิบัติการครั้งนี้ เป็นอีกก้าวสำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาระบบราชทัณฑ์ไทยสู่ยุคดิจิทัล โดยมุ่งเน้นให้เทคโนโลยีดิจิทัลเป็นเครื่องมือสนับสนุนการฟื้นฟูผู้ต้องขังอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งยังเป็นเวทีแห่งการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และสร้างความร่วมมือระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ เพื่อร่วมกันพัฒนาแนวทางและยุทธศาสตร์ด้านดิจิทัลที่ตอบสนองต่อบริบทของประเทศไทย และส่งเสริมการคืนคนดีสู่สังคมอย่างยั่งยืน
