สังคมไทยกำลังตกอยู่ภายใต้ปัจจัยเสี่ยงและกดดันอย่างมากจากความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ และสังคม ปัญหาความรุนแรง ความรุนแรงในโลกออนไลน์ ปัญหายาเสพติด ตลอดจนสถานการณ์การเมืองภายในและภายนอกประเทศที่ยังคงยืดเยื้อ เหล่านี้ล้วนส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของประชาชน โดยเฉพาะในครอบครัวที่มีความเปราะบางต่อสถานการณ์ดังกล่าว และทำให้เด็กและเยาวชนจำนวนมากจำต้องตกอยู่ในสภาวะที่ยากลำบาก ไม่ได้รับการปกป้องคุ้มครองให้สามารถดำรงชีวิตได้อย่างปลอดภัยและเติบโตตามช่วงวัยอย่างเหมาะสม
สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (TIJ) ในฐานะหน่วยงานเชื่อมโยงแนวคิดตามหลักสากลสู่การปฏิบัติในระดับประเทศและระดับภูมิภาคได้ริเริ่มโครงการสนับสนุนเด็กและเยาวชนในสถานคุ้มครองสวัสดิภาพเด็กระยอง จังหวัดระยอง กรมกิจการเด็กและเยาวชน เป็นการนำร่องดำเนินการมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2563 ร่วมกับ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) ตามแนวพระดำริของสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณี สิริพัชร มหาวัชรราชธิดา โดยเน้นการบูรณาการการทำงานระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคีเครือข่ายต่าง ๆ เพื่อป้องกันและลดความเสี่ยงไม่ให้เด็กกลุ่มเปราะบางเข้าสู่วงจรอาชญากรรม โดยมีการนำมาตรฐานระหว่างประเทศด้านการคุ้มครองสิทธิเด็กและเยาวชนเข้ามาประยุกต์ใช้ เพื่อสร้างระบบนิเวศที่เหมาะสมต่อการพัฒนาทักษะชีวิตและพฤตินิสัยของเด็กและเยาวชนในแต่ละช่วงวัย
ที่ผ่านมา โครงการฯ ได้มีการพัฒนากลไกการพัฒนาทักษะชีวิตของเด็กและเยาวชนกลุ่มเปราะบาง และสร้างรูปแบบการทำงานใหม่ในลักษณะของหุ้นส่วนทางสังคม (Social Partnership) และในปีนี้เป็นโอกาสอันดีที่จะขยายผลโครงการสู่การพัฒนาและยกระดับรูปแบบการทำงานด้วยกลไกความร่วมมือที่เน้นผลลัพธ์ทางสังคม (Social Impact Partnership) และร่วมกันส่งเสริมและพัฒนาองค์ความรู้ที่จำเป็นสำหรับการพัฒนาหลักสูตรที่เหมาะสมแก่เด็กและเยาวชน รวมถึงเจ้าหน้าที่และบุคลากร รวมทั้งการประสานความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายในประเทศและต่างประเทศ
TIJ จึงร่วมกับ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) ลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือด้านวิชาการและการขับเคลื่อนเชิงนโยบาย เมื่อวันที่ 16 กันยายน 2568 ณ ห้องประชุม ชั้น 8 อาคารกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้าง "โมเดลต้นแบบ" ในการพัฒนาเด็กและเยาวชนกลุ่มเปราะบาง ให้เติบโตเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพของประเทศ
“ความร่วมมือครั้งนี้นับเป็นก้าวสำคัญของการทำงานเชิงรุกในระบบยุติธรรมที่ก้าวข้ามขอบเขตของหน่วยงานไปสู่การทำงานที่มองปัญหาจากมุมของ “การมีเด็กเป็นศูนย์กลาง” เพื่อสร้างเกราะป้องกันไม่ให้เด็กและเยาวชนที่มีความเปราะบางหรือมีพฤติกรรมเสี่ยง อาจก้าวพลาดเข้าสู่วงจรอาชญากรรมในอนาคต”
ดร. พิเศษ สอาดเย็น ผู้อำนวยการ TIJ กล่าว และย้ำด้วยว่าความร่วมมือครั้งนี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงจากความตั้งใจจากภาคีเครือข่ายเท่านั้น แต่เป็นผลสืบเนื่องจากพระกรุณาธิคุณและพระวิสัยทัศน์ของ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภาฯ ที่ทรงให้ความสำคัญต่อการปกป้องและพัฒนาเด็กและเยาวชนอย่างต่อเนื่อง และผลลัพธ์ที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากความร่วมมือครั้งนี้จะกลายเป็นต้นแบบของการพัฒนาเป็น Social Impact Partnership Model โดยมีกระทรวง พม. เป็นผู้นำริเริ่ม และ TIJ ภูมิใจที่ได้ร่วมเป็นกำลังสนับสนุน
นายอนุกูล ปีดแก้ว ปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กล่าวเสริมว่า โครงการนี้เป็นตัวอย่างสำคัญของการดำเนินงานเชิงรุกโดยยึดเด็กเป็นศูนย์กลาง และจะขยายโครงการต้นแบบจากจังหวัดระยองสู่จังหวัดอื่น ๆ เริ่มจากการทำคู่ขนานกับจังหวัดขอนแก่น โดยใช้บทเรียนจากโครงการที่ผ่านมาร่วมกับการส่งเสริมการมีส่วนร่วมกับภาคีจากสหวิชาชีพเพื่อผลักดันให้เกิดการทำงานเชิงรุก และเป็นความร่วมมือที่มีพลัง มีความชัดเจน ต่อเนื่อง และเป็นรูปธรรมมากขึ้น พม. เชื่อมั่นว่าด้วยความร่วมมือระหว่าง พม. TIJ รวมทั้งเครือข่ายสหวิชาชีพจะช่วยให้เด็กกลุ่มเปราะบางและเสี่ยงที่จะเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมได้รับโอกาสในการฝึกทักษะวิชาชีพ และมีรายได้ สามารถดำรงชีวิตในสังคมอย่างมีศักดิ์ศรีและยั่งยืนต่อไป
ด้าน นางอภิญญา ชมภูมาศ อธิบดีกรมกิจการเด็กและเยาวชน กล่าวว่า โครงการนี้จะสร้างให้สถานคุ้มครองสวัสดิภาพเด็กระยองสามารถทำหน้าที่เป็น “ครอบครัว หรือ Big Family” เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้และเพิ่มการพัฒนาทักษะชีวิตแก่เด็กและเยาวชน ตลอดจนเจ้าหน้าที่ในโครงการฯ และส่งเสริมการทำงานในลักษณะหุ้นส่วนทางสังคม นำไปสู่การพัฒนาสถานคุ้มครองสวัสดิภาพเด็กระยองให้เป็นสถานที่ต้นแบบการเรียนรู้สำหรับเด็กกลุ่มเปราะบางที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพ โดยเชื่อมั่นว่าการลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในครั้งนี้จะเพิ่มโอกาสให้เด็กและเยาวชนมีพัฒนาการที่เหมาะสม มีโอกาสในการฝึกทักษะวิชาชีพ และสามารถเป็นกำลังที่สำคัญของประเทศตามเจตนารมณ์ของทั้งสองฝ่าย
